17 بهمن 193

به گزارش روز شنبه خبرنگار حوزه آموزش ایرنا، شاید تا چند سال قبل یکی از آمال و آرزوهای والدین، ورود دانش آموزان به مدارس استعدادهای درخشان بود چرا که آنان این مدارس را راهی برای کشف استعدادها و اثبات برتری علمی فرزندان خود می دانستند.

دانش آموزان سمپاد از آنجا که با برگزاری آزمون امکان ادامه تحصیل در این مدارس را دارند، از نظر خود، همسالان، والدین و اولیا مدرسه گویا از امتیازات و بهره هوشی بالاتری برخوردار هستند، آموزشی که شاید اگر از زاویه ای دیگر به آن نگاه شود چندان هم نمی توان تصور کرد که به معنای واقعی در ارتقا علمی دانش آموزان کاملا موثر و مفید است .

موضوع افزایش تعداد مدارس استعدادهای درخشان از دولت نهم کلید خورد و تقویت بعد پرورشی با هدف تعمیق باورهای اعتقادی دانش آموزاناز طریق اجرای طرح های متنوع پرورشی، مهمترین هدفی بود که در دولت نهم و دهم برای این مدارس ترسیم شد.

براین اساس تعداد مدارس استعدادهای درخشان در مهرماه 88 ، 338 مدرسه بود که در مهرماه 89 به 358 و در مهرماه 90 به 439 و در مهرماه 91 به 538 مدرسه افزایش یافت.

این روند رو به رشد تا به دانجا پیش رفت که مهری سویزی معاون وقت وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد مدارس استعدادهای درخشان به تعداد 660 مدرسه در مهرماه 92 می رسد.

وی اظهار کرد: آمار دانش آموزان در مهرماه 88، 60 هزار و 200 نفر بوده که با توسعه صورت گرفته تا مهرماه 91، به 106 هزار و 345 نفر رسید و با مجوزهای جدید صادره به 150 هزار نفر در مهرماه 92 خواهد رسید.

از جمله دستاوردهایی که در راستای گسترش مدارس سمپاد در دولت نهم و دهم مطرح شد این بود که از ابتدای انقلاب تا سال 88 در 92 شهر و ناحیه کشور مدرسه سمپاد وجود داشته باشد و تا سال 92 در 122 شهر و ناحیه این مدارس تاسیس شدند .

** تاریخچه تاسیس مدارس سمپاد

در سال 1355 دو مرکز آموزش موسوم به تیزهوشان پایه گذاری شد، از انقلاب 1357 تا سال 1366 این دو مرکز دخترانه (علامه حلی) و پسرانه (شهید اژه ای) زیر نظر دفتر کودکان استثنایی فعال بود.

با پیگیری موضوع مراکز تیزهوشان، اساسنامه ای در سال 1366 به صورت رسمی تصویب شد و سازمانی تحت نام سمپاد با دو مرکز و 802 دانش آموز تشکیل و به آموزش و پرورش پیوست و این چنین سمپاد از جایگاهی مستحکم تر برخوردار و مدارس پسرانه تهران به عناوین مدارس علامه حلی و مدارس دخترانه تهران به عناوین فرزانگان نامگذاری شد.

سازمان سمپاد به تدریج مدارس زیرمجموعه خود را در استان های مختلف کشور گسترش داد و طبق آمار تا سال 88، 338 مدرسه سمپاد در 92شهر و ناحیه کشور ایجاد شده بود.

در دی ماه سال 1389 براساس مصوبه شورای عالی اداری و به منظور تقویت المپیادهای علمی کشور و جشنواره های خوارزمی و توسعه کمی و کیفیمدارس استعدادهای درخشان، باشگاه دانش پژوهان جوان و سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان با یکدیگر ادغام و مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان تشکیل شد.

سمپاد ابتدا صرفا در رشته های ریاضی فیزیک و علوم تجربی آموزش می داد، اما پس از چند سال بعد رشته ادبیات و علوم انسانی در سال تحصیلی 91-90 این مدارس راه اندازی شد و به مرور توسعه یافت.

برنامه ریزی برای ترغیب دانش آموزان به انتخاب این مدارس و راه اندازی آن در اکثر استان ها در سال تحصیلی 92-91 صورت گرفت که گام اول در مهرماه 90 با دو استان و 58 دانش آموز و گام دوم در مهرماه 91 با 19 استان و 40 کلاس و 603 دانش آموز برداشته شد.

** انتقاد دولت یازدهم از افزایش مدارس سمپاد

رویه افزایش مدارس استعدادهای درخشان همچنان ادامه داشت تا اینکه در دولت یازدهم مسوولان وزارت آموزش و پرورش این مساله را برای محیط علمی آموزشی چندان مفید ندانسته و از تعدیل در تنوع مدارس کشور خبر دادند.

فانی با انتقاد از رشد بی رویه مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان در سال های اخیر، اظهار داشت: تنوع در ایجاد مدارس با دو هدف متنوع بودن مخاطب و کسب درآمد برای ارایه خدمات آموزشی بهتر انجام می شود ولی با توجه به مطالعات علمی باید به سمت متعادل سازی مدارس حرکت کنیم تا دانش آموزان بیشتری بتوانند از خدمات آموزش مناسب و یکسان بهره ببرند.

وی همچنین گفت: اقدامی که در سال های گذشته صورت گرفته، مغایر با اساسنامه مصوب دبیرستان ها و مدارس غیردولتی است و باید آن را تغییر داد.

فانی یادآورشد: اکنون در کنار هر مدرسه دولتی، مدرسه نمونه دولتی و سایر مدارس نیز وجود دارد و خانواده ها بر اساس علایق خود می توانند فرزندان خود را در مدارس گوناگون ثبت نام کنند.

به اعتقاد وزیر آموزش و پرورش روش فعلی، روش مناسبی برای جذب دانش آموزان در مدارس غیردولتی نیست و نمی توان با این روش، مدارس سمپاد و نمونه دولتی را توسعه داد.

فانی افزود: تنوع مدارس در ایران به مدارس سمپاد و غیردولتی و نمونه ختم نمی شود بلکه بیش از 10نوع در مدرسه در ایران همچون مدارس دولتی، هیات امنایی، شاهد و ایثارگر، معارف اسلامی و استثنایی وجود دارد که هر کدام برای خود نام و آوازه ای دارند و خانواده ها را دچار سردرگمی و بلاتکلیفی کرده اند.

همچنین بنابر اعتقاد بسیاری از کارشناسان توسعه مدارس نمونه دولتی آسیب جدی به مدارس دولتی و دانش آموزان آنها زده است چرا که تمام دانش آموزان خوب در یک مدرسه جمع شده و اعتبار مدارس دولتی در نزد خانواده ها کاهش یافته است.

** رویکرد آموزش و پرورش عدم تفکیک دانش آموزان تیزهوش از عادی است

دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش در ارتباط با مدارس سمپاد به خبرنگار ایرنا گفت: براساس مصوبه اخیر شورای عالی آموزش و پرورش رویکرد اصلی عدم تفکیک و جداسازی دانش آموزان تیزهوش از سایر دانش آموزان است.

مهدی نوید ادهم با بیان اینکه علت این مصوبه آسیب های فرهنگی ، تربیتی و اجتماعی فراوانی است که جداسازی برای دانش آموزان و خانواده آنها به همراه آورده است، اظهار داشت: به منظور کاهش این آسیب ها دانش آموزان تیزهوش و با استعداد باید در مدارس عادی حضور داشته و از خدمات آموزشی بهتری برخوردار شوند.

وی تصریح کرد: تجربیات بین المللی نیز بر عدم جداسازی تاکید دارد اما گروهی از دانش آموزان به دلیل داشتن استعدادهای برتر نیاز دارند که در یک محیط بهتر از خدمات آموزشی بهره مند شوند.

دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش یادآورشد: از این رو شورا بر جداسازی این تعداد محدود از دانش آموزان تاکید داشته و مدارس تیزهوشان را برای این گروه از دانش آموزان به مفهوم دقیق کلمه و بر اساس شاخص های علمی تیزهوشی به رسمیت می شناسد در نتیجه فعالیتمدارس تیزهوشان ادامه می یابد اما ممکن است از نظر اجرایی تعداد آنها محدود شود.

نوید ادهم اظهار کرد: براساس مصوبه شورای عالی، وزارت آموزش و پرورش موظف شده تا برنامه های درسی ویژه برای این دانش آموزان تدارک ببینند.

وی توضیح داد: طرح شهاب که با همکاری بنیاد ملی نخبگان تهیه شده، طرحی است که بر اساس آن دانش آموزان تیزهوش و نخبه در مدارس عادی تحصیل می کنند که در سال تحصیلی جاری این طرح در تعدادی از مدارس به صورت آزمایشی اجرا شده است و در صورت موفقیت ، با شیب ملایم به سایر مدارس تعمیم داده می شود.

مدیر امور پژوهش مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: مدارس استعدادهای درخشانهمچنان پابرجا هستند البته انتقاداتی نسبت به روند پرشتاب توسعه این مدارس در پنج ساله اخیر وجود دارد.

رضا گلشن مهرجردی اظهار داشت: یکی از بندهای مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش نیز استمرار بر ارایه خدمت به شیوه تفکیکی را با نگاه اصلاحی و حداقلی مورد تاکید قرار داده است.

وی تصریح کرد: در این ارتباط موضوع ساماندهی ظرفیت پذیرش مدارس استعدادهای درخشان در یک برنامه سه یا چهار ساله در دستور کار این مراکز قرار دارد اما این مساله مغایرتی با اجرای طرح شهاب ندارد.

مدیرامور پژوهش مرکز ملی استعدادهای درخشان با بیان اینکه موضوع پرورش استعدادهای درخشان انواع مختلفی دارد، اظهار کرد: اکنون شناسایی افراد مستعد در قالب برگزاری جشنواره های فرهنگی و هنری و مسابقات علمی انجام می شود که جذب دانش آموزان در مدارس استعدادهای درخشان یکی از این روش های مبتنی بر شیوه تفکیک است.

گلشن مهرجردی با بیان اینکه طرح شهاب نیز یک روش شناسایی استعدادهای برتر مبتنی بر ایده تلفیق است، توضیح داد: در واقع روش های پرورش استعدادهای درخشان دانه های متعدد یک پازل هستند که همه در کنار هم شبکه خدمات رسانی به استعدادهای برتر را ارایه می دهند.

وی اظهار داشت: روح حاکم بر طرح شهاب این است که در آموزش و پرورش مخاطبان ما با یکدیگر متفاوت بوده و اصل توجه به تفاوت های فردی مطرح است و دانش آموزان دختر و پسر، شهری و روستایی و تهرانی و مناطق دو زبانه هر یک اقتضائاتی داشته و فراگیران از جنبه های مختلف با هم متفاوت هستند.

این مقام مسئول یکی از این تفاوت ها را تنوع استعدادها برشمرد و تصریح کرد: از این رو لازم است تنوع استعدادها شناسایی شده و برنامه های متناسب با استعداد و علاقه دانش آموزان در قالب برنامه درسی رسمی یا فعالیت های فوق برنامه و برون مدرسه ای در اختیار آنان قرار گیرد.

وی اضافه کرد: مدارس استعدادهای درخشان که اکنون مشغول فعالیت هستند براساس ضوابط خود می توانند دانش آموز جذب کنند و اگر فردی در آزمون ورودی این مدارس قبول شود می تواند در این مدارس ادامه تحصیل دهد.

مدیر امور پژوهش مرکز استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان افزود: طرح شهاب امسال در تمامی ادارات کل آموزش و پرورش اجرا شد به این نحو که هر اداره کل یک منطقه را انتخاب کرد که در نهایت 32 منطقه آموزشی درگیر اجرای طرح شدند.

گلشن مهرجردی ادامه داد: در مناطق مجری این طرح تمامی کلاس های چهارم ابتدایی تحت پوشش قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: هدف از اجرای طرح شهاب آن است که دانش آموزان دارای استعدادهای برتر در یک نظام غیر تفکیکی و تلفیقی در محیط آموزشی فرآیند شناسایی استعدادها را طی کرده و پس از شناسایی استعدادها در سطوح بالاتر راهنمایی های لازم را دریافت کنند.

مدیر امور پژوهش مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان اظهار کرد: طرح شهاب مصوبه بهمن سال 86 است که پس از دو سال بررسی به صورت آزمایشی و محدود در بنیاد نخبگان دو استان اجرا شد.

گلشن توضیح داد: در سال 90 با شکل گیری مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان، کار به این مرکز سپرده شد که ابتدا این مرکز تجارب استان ها در همکاری با بنیاد نخبگان را جمع آوری کرد و الگوی اجرایی برای آن نوشته شد.

وی ادامه داد: طرح شهاب در سال 92 - 91 به صورت محدود در هفت استان و به صورت آزمایشی اجرایی شد و برای سال 93-92 قصد بود با گستره وسیع تر اجرا شود اما مشکلات اعتباری آموزش و پرورش این امکان را فراهم نکرد.

مدیر امور پژوهش مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان با بیان اینکه در سال تحصیلی جاری طرح شهاب برای اولین بار در 32 منطقه در حال اجرا است، یادآورشد: طرح شهاب یک فرایند 9 ساله دارد و این گونه نیست که دانش آموز امروز شناسایی و به سرعت به او خدمات ارایه شود.

گلشن مهرجردی توضیح داد: از آنجا که هر دانش آموز یک فرایند 12 ساله تحصیلی را طی می کند در قالب طرح شهاب از پایه چهارم ابتدایی تحت فرآیند شناسایی قرار می گیرد ، با شروع متوسطه اول و دوره متوسطه دوم بار شناسایی وظیفه معلم کم می شود و تکالیف ما در حوزه هدایت و حمایت پررنگ می شود.

مدیر امور پژوهش مرکز ملی استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان خاطرنشان کرد: اکنون حدود 140 هزار دانش آموز در 670 مدرسه استعدادهای درخشان (سمپاد) در دوره متوسطه اول و دوم مشغول به تحصیل هستند.

به نظر می رسد جداسازی دانش آموزان تیزهوش از عادی علاوه بر اینکه فشار زیادی به دانش آموزان برای قبولی در آزمون ورودی مدارس سمپادوارد می سازد، باعث سرخوردگی دانش آموزان عادی نیز خواهد شد.

دانش آموزانی که با درس خواندن بیشتر و بهره گیری از کتاب های کمک آموزشی وارد مدارس استعدادهای درخشان می شوند همواره این دغدغه را با خود دارند که نمرات درسی آنان بالا باشد و این استرس و فشار روحی می تواند در آینده تاثیرات منفی بر ذهن و شخصیت این دانش آموزان داشته باشد.

از سوی دیگر چه بسا دانش آموزانی وارد مدارس سمپاد شوند که صرفا براساس آموزش هایی که دیده اند آزمون را به خوبی پشت سر گذاشته و تیزهوش نیستند که این مساله نیز می تواند در فرآیند آموزشی این قبیل دانش آموزان تبعات ناخوشایندی ایجاد کند.

هر چند که نمی توان به طور کلی تاثیرات مثبت مدارس استعدادهای درخشان در شناسایی و کشف دانش آموزانی که از بهره هوشی بالایی برخوردار هستند و باید هوش آنها به درستی مدیریت و برنامه ریزی شود را نادیده گرفت اما می طلبد که روند اجرا و نحوه اداره این مدارس مورد بررسی قرار گیرد تا کفه مثبت این ترازوی آموزشی سنگین تر باشد.