قرار داشتن در ایام برگزاری کنکور سراسری سبب می شود این آزمون بسیاری از داوطلبان و خانواده های آنها را مستقیم و غیر مستقیم درگیر خود کند. با توجه به گسترش مراکز آموزش عالی و کاهش هر ساله تعداد داوطلبان کنکور با این وجود هنوز رقابت بر سر رشته ها و دانشگاههای معتبر و مطرح از رهگذر کنکور سراسری می گذرد. مصادف شدن با برگزاری آزمون سراسری ورود به دانشگاه بهانه ای شد تا تاریخچه مختصری از این امتحان در این نوشتار آورده شود.

عدم تناسب بین ظرفیت و تقاضا برای ورود به بعضی از رشته های تحصیلی که در جامعه از موقعیت اجتماعی بهتری برخوردار بودند برای نخستین بار منجر به برگزاری مسابقه ورودی در تعدادی از دانشکده های دانشگاه تهران شد. در سال 1341 ، نظارت بر آموزش عالی و هماهنگی امور دانشگاهها بر عهده ی شورای مرکزی دانشگاه ها واگذار شد. در آغاز سال 1342 اجرای مسابقه ورودی بر عهده ی هیات دو گانه نظارت و اجراییه مسابقات ورودی دانشگاهها قرار گرفت و نخستین مسابقه ورودی سراسری دانشگاه ها در سال 1342 برگزار شد. 

این تصمیم دلایل گوناگونی داشت که مهمترین آنها از این قرار بود: اول اینکه مردم از این مساله که برای امتحان ورودی دانشگاه های مختلف باید به شهرهای مختلف سفر کنند شکایت داشتند. این کار برای آنها مستلزم وقت و هزینه زیادی بود. بنابراین باید فکری می شد که با یک امتحان تکلیف همه داوطلبان ورود به دانشگاه روشن می شد. دلیل دیگر ایجاد هماهنگی در نحوه گزینش دانشجو برای دانشگاه ها بود. به این ترتیب که امتحاناتی برگزار کنند که نسبت به امتحانات گذشته از ارزش بیشتر و کیفیت بالاتری برخوردار و واقعی تر و عینی تر باشد.امتحانات ورودی قبل از دهه چهل به شکل متمرکز نبود و هر دانشکده با معیارهای خودش به گزینش و پذیرش دانشجو می پرداخت. دانشکده پزشکی که زودتر از سایر دانشکده ها با مازاد متقاضی رو به رو شد قبل از همه اقدام به برگزاری امتحانات ورودی کرد. بعد از آن دانشکده های حقوق و فنی این کار را کردند و به ترتیب دانشکده های دیگر که با مازاد داوطلب رو به رو شدند به برگزاری آزمون ورودی مبادرت کردند.

جایگزینی روش تستی به دنبال تحولاتی بود که در نحوه ارزشیابی و امتحانات در دانشگاه به وجود آمده بود. به این معنا که به تدریج با توسعه علوم تربیتی و روانشناسی و ایجاد رشته ای به نام سنجش و اندازه گیری، این فکر در مسولان به وجود آمد که می بایست از این علوم در افزایش دقت و عینی تر کردن امتحانات استفاده شود. به این ترتیب که به جای سوالات تشریحی از سوالات تستی استفاده شود چون اولا سوالات تستی نسبت به سوالات تشریحی دقیق تر و عینی تر است و ثانیا تصحیح امتحانات تستی جوابهای قطعی تری می دهد و مانند سوالات تشریحی نیست که هر کس نمره متفاوتی بدهد.

در سال 1343 مسابقه ی همگانی مورد انتقاد قرار گرفت و دانشگاه ها بار دیگر به صورت مستقل به پذیرش دانشجو اقدام کردند. پس از تاسیس وزارت علوم و آموزش عالی ، این وزارت در بهمن ماه 1347 به تاسیس مرکز آزمون شناسی با هدف احتراز از اتلاف وقت داوطلبان و نیز یکسان و عینی نمودن امتحانات اقدام نمود و بار دیگر مسابقات ورودی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی به صورت متمرکز و سراسری برگزار شد. در نخستین امتحان ورودی سراسری به شیوه نوین 12 دانشگاه شرکت داشتند و داوطلبان می توانستند از بین 30 رشته تحصیلی در 12 مرکز آموزشی ، 10 رشته را با توجه به نوع مدرک پایان متوسطه و شرایط پذیرش دانشگاهها و نیز میزان علاقه خود انتخاب کنند.

در سال 1354 با افزایش تعداد متقاضیان ورود به آموزش عالی ، تشکیلات سازمان سنجش آموزش کشور با سه حوزه معاونت فنی – پژوهشی ، اجرایی و نظارت بر امور دانشگاه ها به تصویب رسید و از آنجا که در هشتمین کنفرانس ارزشیابی انقلاب آموزشی بر اصل جدا بودن امر آزمایش از گزینش تاکید گردید ، لذا طرح آزمایش همگانی و گزینش دانشجو بر اساس توصیه این کنفرانس تهیه و پس از تصویب در شورای مرکزی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی به اجرا گذارده شد. بر اساس طرح مذکور ، برای ورود داوطلب به نظام آموزش عالی کشور معیارهای زیر مورد توجه قرار گرفت:

1-معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه ( با ضریب 5)

2-نتایج آزمایش همگانی ( شامل آزمون استعداد تحصیلی ، آزمون زبان فارسی و شناخت فرهنگ ملی ایران و آزمون زبان خارجی ) ( با ضریب 2)

3-شرایط و ضوابط اختصاصی دانشگاه ( نوع مدرک پایان متوسطه ، سابقه آموزشی در دوران متوسطه ، سهمیه پذیرش منطقه ای ، جنسیت ، سن ، وضع اشتغال و وظیفه عمومی)

در ضوابط گزینش دانشجو طی سالهای 1355 و 1356 تغییر خاصی اعمال نشد. در سال 1357 با توجه به منطقه ای شدن امتحانات نهایی دوره متوسطه و در نتیجه قابل مقایسه نبودن معدل های امتحانات نهایی ، شرط توجه به سوابق تحصیلی و معدل امتحانات نهایی در روش گزینش دانشجو حذف شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، نخستین آزمون سراسری در سال 1358 به دو روش متمرکز و نیمه متمرکز و بدون شرط سنی برگزار شد. در سال 1361 آزمون سراسری فقط برای رشته های پزشکی ، فنی – مهندسی ، کشاورزی و الهیات و معارف اسلامی برگزار شد. در همین سال بود که داوطلبان کنکور را به سه دسته تقسیم کردند و برای هر دسته سهمیه جداگانه ای اختصاص دادند ، این سه دسته عبارت بودند از:

الف) داوطلبان وابسته به نهادهای انقلاب اسلامی

ب) داوطلبان آزاد

ج)داوطلبان منطقه ای

سهمیه هر یک از گروههای مذکور حدودا یک سوم کل ظرفیت دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی بود و مقرر شد داوطلبان سهمیه منطقه ای و سایر نهادها در صورت لزوم و به تشخیص دانشگاه محل تحصیل برای هم سطح شدن با سایر دانشجویان ، حداکثر به مدت یک سال در کلاسهای تقویتی دانشگاه شرکت کنند و در پایان هر نیم سال امتحان دهند. کسانی که ظرف مدت یک سال آمادگی لازم را کسب نمی کردند می بایست از دانشگاه اخراج می شدند.

در کنکور سال 1371 امکان انتخاب برای داوطلبان ، از 150 رشته محل به حداکثر 100 رشته محل کاهش یافت و پذیرش دانشجو در بیشتر رشته ها به صورت بومی در استان یا ناحیه و قطب آموزشی انجام شد.

در مجموع با توجه به تغییر و تحولات بسیار در روش گزینش دانشجو طی سالهای بعد از انقلاب اسلامی ، چارچوب اصلی این روش شامل موارد زیر بوده است:

1-پذیرش داوطلب بر اساس نمره کل حاصل از آزمون عمومی و اختصاصی و ترتیب علایق اعلام شده برای دوره های روزانه ، شبانه ، پیام نور ، مراکز تربیت معلم و غیر انتفاعی

2-مجاز بودن داوطلبان به انتخاب 150 رشته محل تحصیلی مختلف که بعدا به 100 رشته محل تعدیل یافت

3-گزینش دانشجویان بومی بر مبنای تقسیم بندی رشته های دانشگاهی به رشته های استانی ، ناحیه ای ، قطبی و کشوری

4-دخالت معدل کتبی سال چهارم دبیرستان با ضریب 2 و تاثیر مثبت

5-اعمال سیاست سهمیه بندی و تقسیم بخشهای مختلف کشور به مناطق سه گانه

6-مجاز بودن داوطلبان به شرکت در هر یک از گروههای آموزشی ، بدون توجه به نوع دیپلم متوسطه

7-برگزاری روش نیمه متمرکز گزینش برای رشته هایی که نیاز به اقداماتی اضافی نظیر مصاحبه ، معاینه ، آموزش عملی و یا احتمالا افراد ذخیره دارد.

از سال 1374 پذیرش دانشجو برای رشته های تحصیلی موسسات آموزش عالی غیر انتفاعی ـ غیردولتی نیز بر اساس نتایج آزمون سراسری و به روش نامتمرکز صورت گرفت. در سال 1375 با پیوستن دیپلمه های نظام جدید آموزش به خیل عظیم داوطلبان آزمون سراسری ، آزمون مرحله دوم در هر یک از گروههای آزمایشی ، منحصرا از دروس اختصاصی و در حدود اطلاعات علمی دوره چهار ساله متوسطه برای داوطلبان نظام قدیم دبیرستان و در حدود اطلاعات علمی دوره سه ساله دبیرستان و دوره یک ساله پیش دانشگاهی برای داوطلبان نظام جدید آموزش متوسطه تعیین شد. در سال 1376 ، آزمون سراسری برای داوطلبان نظام جدید در یک مرحله و برای داوطلبان نظام قدیم به همان شیوه قبل و در دو مرحله به اجرا درآمد. و بالاخره اینکه آزمون سراسری از سال 1377 برای همه داوطلبان در یک مرحله برگزار می شود.

 

نویسنده مطلب : مهدی حجازی

منبع دریافت این مطلب : فانوس